Den (Grove Den) - Hars - Pollen

Inhoudsstoffen

Etherische olie (inclusief alfapineen, betapineen, delta-limoneen en andere bestanddelen), hars, bitterstoffen, terpenen, Vitamine C, Flavonglycosiden

Informatie

In het voorjaar begint de Den nieuwe toppen te maken. Deze zijn behoorlijk plakkerig. Je kunt de toppen verzamelen en verwerken. Niet geplukte toppen groeien uit, of wellicht liever, bloeien uit naar Pine Pollen. De Pollen kun je verzamelen. Ze zijn klaar om te verzamelen als ze 'rijp' en droog genoeg zijn: je checkt dit door zachtjes tegen de Pollen te tikken... als de Pollen verwaaien tot stofdeeltjes dan zijn ze goed om te plukken. Niet geplukte Pollen worden Pijnappels. Pijnappels waren een symbool van vruchtbaarheid, ze hebben talrijke zaden, dus de vergelijking lag voor de hand.

Binnen de kruidengeneeskunde spelen de diverse soorten Naaldbomen een belangrijke rol. In prehistorische tijden, toen de mensen nog een nomadisch leven leiden, waren de naalden in de winter de enige bron van vitamine C. Plinius de Oudere beschreef de geneeskrachtige werking van Dennen – en Sparrenteer, waarvan er twee kwaliteiten bestonden, de dunne en de dikke. Van de dikke teer werd vooral de ‘bruttiakwaliteit’ medicinaal toegepast, wonden werden ermee gereinigd en gevuld. Een mengsel van deze teer met gerstekorrels werd als een specifiek antigif gezien tegen het gif van de gehoornde adder, en met honing was het een remedie tegen keelinfecties en catarre. De dunne vloeibare teer werd gebruikt bij oorpijn, keelpijn, chronisch hoesten, fluimen, krampen, astma verlamming, baarmoederaandoeningen en in lippenzalven. Een afkooksel van Dennenappels werd gebruikt bij bloedspuwen, en een aftreksel van de bast in wijn werd toegepast bij kolieken.

Al heel vroeg leefde het besef dat een verblijf in een omgeving met veel naaldbossen bijzonder heilzaam was voor mensen met een chronische aandoening. Alle harshoudende gewassen zoals Dennen, Sparren en Cipressen werden door Hildegard von Bingen als nuttig voor de mens beschouwd. Naast een spirituele en medicinale functie werd de Den voor veel andere doeleinden ook toegepast, Plinius de Oudere heeft het al uitgebreid over Dennenhars, waarmee o.a. wijn op smaak mee werd gebracht (net als nu nog Retsina), de Grove Den was in de Oudheid ook al bekend als leverancier van hars die leek op wierook, en daarom werd verkocht als nepwierook. De Grove Den levert ook houtteer. De jonge scheuten van de Grove Den werden vroeger bij het bierbrouwen gebruikt. Dennenappels waren ook goede weervoorspellers, bij zonnig weer gaan ze open, bij regen sluiten ze zich. Veel Dennensoorten leveren goed hout (grenen), vooral in de vroegere scheepsbouw waren deze bomen zeer belangrijk.

Dennen zijn wintergroene naaldbomen uit de Pinaceaefamilie. Als jonge boom is de vorm meer piramidaal, later krijgt de boom een vlakke kroon. De vorm kan overigens erg variëren, naar gelang de groeiomstandigheden, in zeer koude streken krijgen ze een minivorm of de vorm van de boom wordt beinvloedt door de wind. Ze hebben korte en lange loten. De bladeren van de lange loten zijn vliezige schubben met in hun oksels de korte loten die bundels van twee tot vijf blauwgroene naalden dragen (bij Sparren staan de naalden apart). De mannelijke en vrouwelijke bloeiwijze zitten aan één boom. De mannelijke bloemen zijn rood of geel, met een cilindrische vorm, de vrouwelijke bloemen zijn geschubd en houtig, na de bestuiving sluiten de vrouwelijke kegelschubben zich, de kegels vallen niet uiteen en de ontwikkeling tot zaadrijpheid duurt twee tot drie jaar. Het zaad kan gevleugeld zijn. In het laagland vormt de Den stammen die wel 40 meter hoog kunnen worden, boven de boomgrens en in de toendra, s ontstaan dwergvormen die niet meer zijn dan platte heesters. De Grove Den kan wel 600 jaar worden. De geur van de boom is sterk aromatisch, de smaak aromatisch en bitter.

Of de Den in Nederland een inheemse boom is, kun je over twisten. Pollenonderzoek wijst uit dat de boom na de laatste IJstijd, toen het ijs zich terugtrok, een van de eerste pioniers is geweest, hij doet het uitstekend op arme grond en in relatieve koude. Toen rond het Mesolithicum het echter nog veel warmer werd, is de Den waarschijnlijk in onze streken grotendeels verdreven door loofbomen als de Eik en de Beuk. Mogelijk dat alleen op zandverstuivingen en zeer arme gronden nog Dennen hebben gestaan, waarschijnlijk was hij rond het begin van de jaartelling al geen algemene verschijning meer.

Waar komen dan al die Dennenbomen vandaan, die wij nu in het bos aantreffen? Die zijn afkomstig van zaad afkomstig uit andere streken, Dennen vormen een belangrijke bron van hout voor de scheepsbouw en er kon ook teer van gemaakt worden, dus een zeer nuttig bosbouwgewas, dus men had goede redenen om ook hier Dennenbossen aan te leggen die men kon exploiteren. Het eerste geïmporteerde Dennenzaad was afkomstig uit Neurenberg, waar men als eerste experimenteerde met bosbouw.


Jonge Dennentoppen
Jonge Dennentoppen


Dennenhars
Dennenhars kun je het hele jaar van de boom oogsten, maar in de herfst, na een fikse storm heb je de beste opties, wacht een paar dagen en ga dan het bos in met een mes en een potje. Bij Dennenbomen die beschadigd zijn door de wind, heb je een goede kans dat je dit geweldige spul kan oogsten. Maar ook op gewone dagen, kun je als je goed kijkt in het bos, bomen vinden die ‘hars huilen’. Soms is het nog plakkerig, maar meestal is de hars opgedroogd tot harde brokken, die soms bemost zijn op de boom, dus kijk hier ook naar. De boom heeft daar verder geen nadelen van, reinig wel je mes iedere keer als je een nieuwe boom benaderd.

Terpentine wordt gedestilleerd uit de hars en het hout van de Grove Den.


Dennenhars
Dennenhars


Pollen
Pollen zijn licht van kleur, meestal geel, smaakt zoet en is hierdoor aangenaam voor consumptie. Het dient echter als vers product op korte termijn geconsumeerd te worden, omdat de houdbaarheid erg beperkt is, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de pine pollen tinctuur, die tot rond één jaar houdbaar is. Pine pollen zijn een uiterst krachtige superfood. Deze superfood kan als gewoon voedsel gebruikt worden, alsook als medicament.

Pine pollen is één van de meest bijzonder en specifieke voedingssupplementen ter wereld, met name dankzij het feit dat deze pollen de grootste natuurlijke bron van testosteron op de planeet is. Dit is vooral in onze moderne tijden van groot belang, met name omdat heel veel van ons dagelijkse voedsel vol wordt gepropt met het vrouwelijke hormoon (fyto) oestrogeen. Door de toevoeging van dit vrouwelijke hormoon in veel van ons dagelijkste voedsel, raakt onze hormoonhuishouding uit balans, wat in bijna alle gevallen allerlei ziektebeelden tot gevolg heeft. Het consumeren van pine pollen is daarom in onze tijden eigenlijk essentieel te noemen, juist om te zorgen dat we een goed uitgebalanceerde hormoonhuishouding hebben. Het hebben van een te laag testosteron gehalte kan bijvoorbeeld leiden tot slecht uitgebalanceerde cholesterol niveaus, vroegtijdig oud worden, bindweefsel en bot beschadiging, onregelmatigheden in de bloedsuikerspiegel, verminderde energie, vermoeidheid, concentratie problemen, toename van lichaamsgewicht en seksuele disfunctie. Ook kan het bij mannen leiden tot problemen met hun prostaat. Pine pollen is dus een zeer potente remedie tegen al deze verschijnselen die veelal dankzij slechte voeding de kop opsteken in onze huidige maatschappij. Pine pollen biedt dus een uitstekende mogelijkheid om ons te weren tegen een van buitenaf gemanipuleerde hormoonspiegel in ons lichaam, door middel van het leveren van de grootste natuurlijke bron van het mannelijk hormoon testosteron.
Naast deze zeer specifieke kwaliteit waar pine pollen om bekend staat, levert deze superfood tevens een oplossing of verlichting voor een enorme waslijst aan fysieke en ook mentale problemen. Hieronder volgt een uitvoerige lijst met de specifieke kwaliteiten van pine pollen.

– Toename van de mannelijke vruchtbaarheid door het verhogen van het aantal spermacellen.
– Eliminatie van seksuele disfunctie te wijten aan te lage androgeenniveaus.
– Het oppeppen van het seksuele libido.
– Voorkoming van prostaatziekten bij mannen.
– Helpt bij voorkoming van ziektebeelden betreffende de luchtwegen.
– Cel regenererende en anti-aging eigenschappen dragen zorg voor een gezonde huid, gezond haar en helpen tegen allerlei vormen van huidirritatie en huidziekten.
– Bestrijding van cel mutatie en aanverwante ziektebeelden, zoals bijvoorbeeld bij kanker.
– Ondersteuning van gewichtshandhaving en bevorderend voor gewichtsverlies door afname van de eetlust te stimuleren.
– Verlichting van gewrichtspijnen, zoals bij bijvoorbeeld reuma.
– Regulering van de stofwisseling en ontgiften van het lichaam.
– Stimulering van de leveractiviteit en regulering van galafscheiding.
– Uitbalanceren van de hormoon- en bloedsuikerspiegel, alsook het cholesterol gehalte.
– Een verbeterd immuunsysteem en verhoogd fysiek en mentaal energieniveau.
– Verbetering van concentratie, aandachtspan en andere hersenfuncties.
– Drastische verbetering van vitaliteit en uithoudingsvermogen.

Pine pollen bevat, zoals bij alle superfoods het geval is, een enorme overvloed aan vitamines (A, B-caroteen, B1, B2, B3, B6, D, E), mineralen (o.a. kalium, natrium, magnesium, calcium, mangaan, ijzer, zink, koper, fosfor en selenium) vetzuren, vezels, aminozuren (meer dan 20 stuks), enzymen, co-enzymen, enkel- en meervoudige suikers en zeer specifieke antioxidanten. Superoxide dismutase is de naam van een bijzondere enzymsoort, die tevens als antioxidant fungeert. Deze is met name bekend om z’n zeer effectieve werking tegen de afbraak van onze lichaamscellen dankzij superoxide, de meest voorkomende vorm van vrije radicalen in ons lichaam. Bovendien ondersteunt superoxide dismutase ook tevens bij de opname van bijvoorbeeld koper, zink en mangaan uit ons dagelijkse voedsel.


Toepassingen

Het beste kun je de verzamelde toppen eerst even met een vijzel behandelen, voordat je ze toevoegt aan een liefst biologische plantaardige olie en dan kun je een van de manieren om een oliemaceraat te maken toepassen, ik zou zelf niet de zonnemethode gebruiken, omdat er in het jaargetijde dat Dennentoppen geoogst kunnen worden er nog niet zoveel zonnekracht is, dus au-bain-marie, of in een slowcooker of crockpot, of gewoon nog bij de verwarming of kachel. Plaats een deksel op de pot, omdat je anders kostbare etherische olie verliest.

Deze olie vormt natuurlijk een uitstekende basis voor zalven, crèmes en zepen.

De etherische olie van de Grove Den wordt gemaakt van de naalden en moet een zoete harsachtige geur hebben, mindere kwaliteit heeft wat meer terpentineachtige aroma’s. De beste olie zou komen van de Alpenwouden van Tirol. De etherische olie van Grove Den wordt gebruikt bij luchtwegaandoeningen, problemen met het bewegingsapparaat en overbelasting van het zenuwstelsel.

De hars, de naalden en de jonge toppen van de Grove Den hebben een ontsmettend effect op de luchtwegen. Den heeft ook een verwarmende, ontstekingsremmende en licht urinedrijvende werking, hierdoor is het kruid zeer geschikt bij de behandeling van reumatische klachten. Vooral de etherische olie van Den heeft mild rustgevende eigenschappen, die gunstig kunnen uitwerken op een overbelast zenuwstelsel.

Verder is de ontsmettende werking van Grove Den van nut bij blaasinfecties en is er een lichte antischimmelwerking aanwezig. Verder is het natuurlijk een bron van vitamine C!

Medicinaal en culinair vormt de boom een bron van allerlei nuttigs en veel delen van de plant kunnen worden gebruikt. De jonge toppen vanaf april tot mei, de naalden kunnen het hele jaar geoogst worden, net als de hars.

De jonge knoppen zijn geschikt om te verwerken tot een oliemaceraat. Hiervoor oogst je in de aangegeven maanden de jonge topjes, doe dit bij verschillende bomen, anders belast je de boom teveel, en er staan er genoeg. Kneus zo’n topje eens fijn tussen je vingers…als je een sterke harsgeur ruikt, zit je goed!

Gebruik

Een ander idee is om de toppen te oogsten en dan te drogen, voor een heerlijke dennenthee.

Een recept dat ik al een aantal malen heb gemaakt is deze Dennensiroop, op verbluffend makkelijke wijze…je hoeft er niet eens voor te kunnen koken!

Dennensiroop

Ingredienten
- jonge lichtgroene dennenscheuten
- rietsuiker of kandijsuiker

Pluk jonge, plakkerige, lichtgroene dennenknoppen van de bomen, in de maanden april en mei. Neem een schone pot en leg hier een laag suiker in, dan een laag dennenknoppen etc. tot de pot vol is, wel eindigen met een laag suiker. Goed aandrukken. Plaats de goed gesloten pot op een donkere, koele plaats. Na enkele dagen nog wat suiker toevoegen tot de pot terug goed gevuld is. Na een drietal maanden zal de suiker een dikke kleverige siroop zijn doordrongen van harsachtige geuren en geneeskrachtige stoffen van de dennenscheuten. Indien rietsuiker of kandijsuiker gebruikt zal de stroop zwart van kleur zijn. Men kan de scheuten verwijderen maar dat hoeft zeker niet, ze mag ook zo gebruikt worden. De siroop kan na 4 maanden gebruikt worden. Steeds het deksel goed sluiten na gebruik. De houdbaarheid van de siroop is beperkt (max. 1 jaar).

Hoe consumeer ik pine pollen?
Pine pollen wordt gemakkelijk geabsorbeerd door het lichaam wanneer het wordt ingenomen in poeder of tinctuur vorm. Als het poeder niet smaakt, kan de pine pollen eventueel gemengd worden in dranken, smoothies, lassies en shakes. De tinctuur wordt als potenter dan de pollen beschouwd en is vaak gemaakt op basis van de alcohol van biologische druiven. Ook wordt pine pollen in pillenvorm aangeboden, al is het raadzamer om dit product in oorspronkelijke vorm of als tinctuur te nuttigen. Dit omdat tijdens de meeste processen om pillen te persen gebruik wordt gemaakt van hoge temperaturen, waardoor de kwaliteit van de originele pollen voor een groot deel verloren gaat. Daarom raadden wij aan om bij voorkeur de pollen in originele hoedanigheid of als tinctuur te consumeren.

Let op
Voor de etherische olie geldt niet gebruiken bij allergische huidaandoeningen. Niet gebruiken bij zwangerschap