Basilicum - Ocimum basilicum

Inhoudsstoffen

Monoterpenen l2%: alfa-pineen, beta-pineen; Sesquiterpenen: beta-caryophylleen, beta-elemeen, socaryophylleen; Niet terpenische en terpenische alcoholen: cis-3-hexanol, linalool 40-45%, fenchol 6-12%; Fenolen: eugenol (5,5 -5,6 % en soms tot 12%); Methyl-ether fenolen: methyl-chavicol 2,5 -7 %, eugenol-methyl ethether 0,75 %
; Terpenische zuren: 1,8-cineol 2,7-5,7 %

Informatie

Basilicum is een vaste plant uit de muntfamilie (Lamiaceae). Het is een laaggroeiend zacht kruid dat tot 50 cm hoog kan worden en 30 cm breed. Basilicum is een keukenkruid dat voornamelijk thuishoort in de Italiaanse keuken, maar ook een belangrijke rol speelt in de keukens van Thailand, Vietnam, Cambodja en Laos. Er zijn vele variëteiten.
Basilicum is niet winterhard. In de huiskamer of kas kan de plant wel overwinteren. In de praktijk wordt echter telkens opnieuw gezaaid. De stengels zijn harig, fijn, geribbeld, vierkantig, vertakt en lichtgroen tot rood aan de basis. De bladeren zijn groot, gekarteld, ovaal, puntig en heldergroen, met een warme en toch frisse, sterke geur. De plant bloeit in de nazomer met kleine, geurige, witachtige bloesems, in rondlopende schijnkransen van zes stuks.

In India, waar basilicum vermoedelijk vandaan komt, is het een heilig kruid. 'Tulsi' (basilicum) wordt er verbonden met de Hindu religie. De godin Tulasi werd misleid om haar man te bedriegen toen de god Vishnu zich als haar echtgenoot voordeed. Tulasi was hierdoor volkomen gebroken en doodde zichzelf. De god Vishnu was onder de indruk van haar toewijding en creëerde van haar as tulsi. Tulsi betekent de 'onvergelijkbare' en wordt in India gezien als zeer belangrijk om de gezondheid van het huishouden te bewaken. Tulsi heeft er dan ook een plek op menig huisaltaar, waar het liefde, bescherming, zuivering en eeuwig leven symboliseert.
In Egyptische grafkamers zijn kransen van basilicum gevonden. Het kruid werd daar ook gebruikt om te balsemen en te conserveren en is terug te vinden in oude mummies.
Het woord 'basilicum' komt van het Griekse 'basileus' dat 'koning' betekent. Men geloofde dat het groeide boven de plek waar Sint Constantijn en Helena het Heilige Kruis vonden. Volgens de legendes is het door Alexander de Grote naar Griekenland gebracht. In de Grieks-Orthodoxe kerk wordt basilicum nog steeds gebruikt om heilig water mee te maken. Potten met basilicum zijn dan ook onder het altaar te vinden.
In het klassieke Rome werd het woord 'basilicum' teruggevoerd op het woord voor basilisk, een mythische slangendraak of schorpioen. En in veel culturen wordt basilicum daarom geassocieerd met ofwel het aantrekken van schorpioenen dan wel het afweren ervan. Later in Italië werd het een liefdessymbool. Een potje met basilicum in de vensterbank of het dragen van een basilicumtakje in het haar, gaf aan dat de betreffende dame beschikbaar was voor hofmakerij.
Er zijn talloze legendes en folklore verhalen met betrekking tot basilicum. Te veel om hier op te noemen. Hoe dan ook ...basilicum ís een koning onder de kruiden.

Zelf Basilicum kweken
Basilicum groeit het beste op een warme en zonnige plaats, beschut tegen wind, vorst en snikhete middagzon. De grond het liefst goed gedraineerd en vochtig.
De bloemen kunnen afgeknipt worden omdat deze in ons land nooit rijp worden en zaad produceren. Het afknippen van de bloemen heeft als voordeel, dat de plant zijn bossige vorm blijft houden en meer blaadjes krijgt om te oogsten.
Basilicum is het beste te vermeerderen door het zaad dun uit te zaaien in een verwarmde ruimte.
Als vorstgevaar is geweken kan de plant in potten of op de plaats zelf buiten gezet worden.
Vermijd dat de zaailingen te veel water krijgen, want dan kunnen ze verrotten.
Uitdunnen tot 20 cm afstand, vermijd verplanten. Geef de plant altijd 's middags water, niet 's avonds. De bladeren bij heet weer besproeien. Basilicum groeit uitstekend binnenshuis in potten.

Toepassingen

Basilicum wordt sinds mensenheugenis gebruikt als medicinaal middel vanwege de urinedrijvende, koortsverlagende, kalmerende, krampstillende, antiseptische, schimmelwerende werking. De volksgeneeskunde gebruikt de blaadjes bij maag- en darmklachten vooral als die door bedorven voedsel of overmatig eten veroorzaakt zijn, bij winderigheid, bij verstopping ,maar ook bij nerveuze klachten als slapeloosheid, nervositeit en eetlustgebrek. Verder wordt het gebruikt als zweetdrijvend middel, bij griep, verkoudheid, bronchitis, verstopte bijholten en hoofdpijn, bij menstruatiekramp en om de moedermelkproductie van zogende vrouwen te verhogen.

Culinair

Basilicum thee
1 theelepel gedroogd kruid overgieten met 1 kopje kokend water. 10 minuten laten trekken en zeven. (Tegen aanhoudende winderigheid 1 week lang iedere dag 2 kopjes drinken. Twee weken stoppen en dan nog een weekje 2 x daags.)

Basilicum is onmisbaar als keukenkruid. Basilicum smaakt enigzins als anijs, peperig, met een sterke, scherpe zoete geur. Basilicum past goed bij knoflook, tomaten- en groentegerechten (zoals aubergines) en Italiaanse gerechten. Het kruid geeft smaak aan olie en azijn. Verder is basilicum onderdeel van het kruidenmengsel Provencaalse kruiden en van pesto. Op het internet zijn hiervoor vele recepten te vinden.

Gebruik

Voorzichtig
Wees voorzichtig met het gebruik van basilicum tijdens de zwangerschap, omdat het werkt als
menstruatie- en weeënopwekker.